{"4":"

Dawne centrum duchowe Szczawnicy ukrywa dziś jedną z najbardziej symbolicznych opowieści regionu. Miejsce, gdzie kiedyś stały świątynie i chowano zmarłych, dziś przypomina o losach ludzi, którzy bronili wiary, walczyli za ojczyznę i nie zapomnieli, kim są.

Ślady dwóch kościołów i dawnego cmentarza

Na skrzyżowaniu ulic Szalaya i św. Krzyża, na małym ogrodzonym skwerze w cieniu dwóch lip, stoi krzyż. Upamiętnia on miejsce, w którym funkcjonowało dawne centrum religijne Szczawnicy. Pierwszy, bardzo mały, drewniany kościół zbudowano tutaj około 1350 roku, a kolejny, modrzewiowy – w roku 1550. Rozebrano go w 1894 roku, po wybudowaniu nowej świątyni. Obok kościołów istniał tutaj pierwszy w Szczawnicy cmentarz, który przestał funkcjonować w latach 30. XIX wieku.

Historia krzyży

Pierwszy krzyż postawiono w roku 1890, aby upamiętnić rekolekcje parafialne prowadzone przez zakon Redemptorystów z Krakowa. Od tamtej pory w tym samym miejscu ustawiano kolejno sześć krzyży. Każdy z nich zastępował poprzedni. Ostatni wzniesiono w 1998 roku.

Czasy współczesne

Krzyż na kościelisku ma około 6 metrów wysokości. Umieszczono na nim figurę Chrystusa Ukrzyżowanego, wykonaną z polichromowanej, tłoczonej blachy. U stóp krzyża znajduje się płyta z napisem: „Nieznanemu Żołnierzowi poległemu za Ojczyznę 1914–1920”. Tablicę ufundowano około 1925 roku i umieszczono ją na stopniach pomnika Józefa Dietla w centrum uzdrowiska. W latach 50. XX wieku przeniesiono ją do Parku Górnego, gdyż w centrum miejscowości uznano ją za politycznie niepożądaną. Kilka lat później zdjęto ją i schowano w magazynie. Na początku lat 80. XX wieku została przypadkowo odnaleziona. W roku 1988 tablicę umieszczono w obecnym miejscu, u stóp krzyża. Co roku, 11 listopada, na starym kościelisku rozpoczynają się oficjalne obchody Narodowego Święta Niepodległości.

Pomnik Pamięci Narodowej

Po lewej stronie krzyża znajduje się Pomnik Pamięci Narodowej, zaprojektowany przez plastyka Józefa Bieńkę, znanego m.in. z rekonstrukcji godeł Szalayowskich. Pomnik upamiętnia mieszkańców Szczawnicy, którzy zginęli z rąk niemieckich okupantów. Odsłonięto go w 1984 roku w Parku Dolnym. W roku 2018 po rewitalizacji parku, został przeniesiony na obecne miejsce obok krzyża.

\n\n","13":"

The former spiritual center of Szczawnica today preserves one of the region’s most symbolic stories. A place where temples once stood and the dead were buried now serves as a reminder of the fate of those who defended their faith, fought for their homeland, and never forgot who they were.

Traces of two churches and a the old cemetery

At the intersection of Szalaya and Św. Krzyża streets, on a small fenced square shaded by two linden trees, stands a cross. It commemorates the site that once served as the religious center of Szczawnica. The first, very small, wooden church was built here around 1350, followed by a larch-wood church in 1550. The latter was dismantled in 1894, after the construction of a new temple. Beside these churches lay Szczawnica’s first cemetery, which ceased to function in the 1830s.

History of the crosses

The first cross was erected in 1890 to commemorate a parish retreat led by the Redemptorist order from Kraków. Since then, six successive crosses have been placed on the same spot, each replacing the previous one. The most recent was erected in 1998.

Contemporary Times

The cross on the old churchyard is about 6 meters high. It bears a figure of the Crucified Christ, made of polychrome pressed metal. At the foot of the cross lies a plaque inscribed: “To the Unknown Soldier who fell for the Homeland 1914–1920.” The plaque was funded around 1925 and originally placed on the steps of the Józef Dietl monument in the spa center. In the 1950s it was moved to the Upper Park, as it was deemed politically undesirable in the town center. A few years later, it was taken down and stored away. In the early 1980s it was rediscovered by chance. In 1988, the plaque was installed in its present location, at the foot of the cross. Every year, on November 11, official Independence Day celebrations begin at the old churchyard.

Monument of National Remembrance

To the left of the cross stands the Monument of National Remembrance, designed by artist Józef Bieńko, known among other works for reconstructing the Szalay family coats of arms. The monument commemorates the inhabitants of Szczawnica who were killed by the German occupiers. It was unveiled in 1984 in the Lower Park. In 2018, following the park’s revitalization, it was relocated to its present site next to the cross.

\n\n","14":"

Bývalé duchovné centrum Szczawnice dnes ukrýva jeden z najsymbolickejších príbehov regiónu. Miesto, kde kedysi stáli chrámy a pochovávali sa zosnulí, dnes pripomína osudy ľudí, ktorí bránili vieru, bojovali za vlasť a nezabudli, kým sú.

Stopy dvoch kostolov a bývalého cintorína

Na križovatke ulíc Szalaya a sv. Kríža, na malom ohradenom námestíčku v tieni dvoch líp, stojí kríž. Pripomína miesto, kde sa nachádzalo bývalé náboženské centrum Szczawnice. Prvý, veľmi malý, drevený kostol tu bol postavený okolo roku 1350 a ďalší, smrekovcový – v roku 1550. Rozobrali ho v roku 1894 po výstavbe nového chrámu. Vedľa kostolov sa nachádzal prvý cintorín v Szczawnici, ktorý prestal fungovať v 30. rokoch 19. storočia.

História krížov

Prvý kríž bol postavený v roku 1890 na pamiatku farských duchovných cvičení vedených redemptoristami z Krakova. Odvtedy bolo na tom istom mieste postupne postavených šesť krížov, pričom každý nový nahrádzal predchádzajúci. Posledný bol vztyčený v roku 1998.

Súčasnosť

Kríž na Kościelisku má približne 6 metrov. Umiestnená je na ňom socha Ukrižovaného Krista z polychrómovaného, lisovaného plechu. Pri úpätí kríža sa nachádza doska s nápisom: „Neznámemu vojakovi padlému za vlasť 1914–1920“. Tabuľa bola financovaná okolo roku 1925 a pôvodne umiestnená na stupňoch pomníka Józefa Dietla v centre kúpeľov. V 50. rokoch 20. storočia bola premiestnená do Horného parku, pretože v centre obce sa považovala za politicky nežiaducu. O niekoľko rokov neskôr ju odstránili a uskladnili v sklade. Na začiatku 80. rokov 20. storočia bola náhodne objavená. V roku 1988 tabuľu umiestnili na súčasné miesto, k úpätiu kríža. Každoročne 11. novembra sa na starom Kościelisku začínajú oficiálne oslavy Dňa nezávislosti.

Pomník národnej pamäti

Na ľavej strane kríža sa nachádza Pomník národnej pamäti, ktorý navrhol umelec Józef Bieńko, známy okrem iného rekonštrukciami znakových emblémov Szalayovcov. Pomník pripomína obyvateľov Szczawnice, ktorí zahynuli z rúk nemeckých okupantov. Odhalený bol v roku 1984 v Dolnom parku. V roku 2018, po revitalizácii parku, bol premiestnený na svoje dnešné miesto vedľa kríža.

\n\n"}