{"4":"

Tutaj natura uczy lepiej niż podręczniki. Wystarczy spojrzeć na warstwy skał, by zrozumieć, jak powstają różne formy geologiczne Beskidów.

Gdzie znajduje się Zaskalnik

Wodospad Zaskalnik znajduje się w Beskidzie Sądeckim, w północnej części Szczawnicy, w przysiółku Sewerynówka, na potoku Sopotnickim, między szczytami Bereśnik i Górą Wysoką. Ma około 5 metrów wysokości, a głębokość wody tuż pod progiem sięga dwóch metrów. Choć mniej znany od popularnych atrakcji w okolicy, jest odwiedzany ze względu na położenie przy szlaku na Przehybę i możliwość dojazdu ciuchcią z centrum Szczawnicy.

Tuż obok wodospadu znajduje się plac zabaw dla dzieci, zadaszona wiata i miejsce na grilla. Zejście do podstawy wodospadu wymaga jednak ostrożności, jest strome, a po deszczu śliskie. Obok wodospadu znajduje się restauracja Czarda.

W jaki sposób powstają wodospady w Beskidach

Zaskalnik powstał w miejscu, gdzie potok przecina dwie skały o różnej odporności. Na górze znajduje się twardy piaskowiec. Tworzy on próg, z którego spada woda. Poniżej leżą miękkie skały ,mułowce i łupki, które łatwo się wypłukują.

Woda z czasem szybciej wypłukała mniej twarde warstwy skały, co spowodowało utworzenie naturalnego uskoku i kotła pod wodospadem. Jest to klasyczny przykład wodospadu fliszowego, typowego dla Beskidów.

Geolodzy znaleźli tu mikroorganizmy sprzed ok. 40 mln lat - otwornice. Dzięki temu odkryciu wiadomo, że skały otaczające Zaskalnik powstały w czasie, gdy te tereny były dnem morza. Zaskalnik od 1982 roku jest pomnikiem przyrody nieożywionej. Latem daje ochłodę, a zimą, zamarzając, tworzy bardzo malownicze kaskady lodowe.

Jak dostać się do wodospadu

Samochodem: z centrum Szczawnicy ulicą Sopotnicką, parking przy restauracji Czarda.

Pieszo: niebieskim szlakiem z centrum ok. 30–40 minut spokojnego marszu.

Rowerem: szlakiem wzdłuż potoku. Łatwa, widokowa trasa.

Latem: z placu Dietla w Szczawnicy do wodospadu dwa razy dziennie kursuje turystyczna kolejka wagonikowa ciągnięta przez miniaturową lokomotywę. To wygodna opcja dla rodzin z dziećmi.

Atrakcje dla rodzin przy wodospadzie

Jest to dobre miejsce na rodzinny spacer, piknik lub krótką lekcję geologii w terenie. Bez tłumów, z bliskością natury i dostępem do infrastruktury. Plac zabaw oraz zadaszona wiata sprawiają, że miejsce jest idealne dla rodzin z małymi dziećmi.

Turystyczna ciuchcia to dodatkowa atrakcja, która sprawia, że dojazd do wodospadu staje się przygodą samą w sobie.

Szlaki i trasy w okolicy

Idąc w górę doliną potoku w 20 minut można dotrzeć do kaplicy na Sewerynówce. Wodospad stanowi również dobry punkt startowy na szlaki prowadzące na Bereśnik, Przehybę i Dzwonkówkę.

Podobny wodospad zwany Wielkim znajduje się we wsi Obidza koło Łącka.

\n\n","13":"

Here, nature teaches better than textbooks. It is enough to look at the rock layers to understand how the various geological forms of the Beskids were created.

Where Zaskalnik is located

The Zaskalnik Waterfall is located in the Beskid Sądecki Mountains, in the northern part of Szczawnica, in the Sewerynówka hamlet, on the Sopotnicki Stream, between the peaks of Bereśnik and Góra Wysoka. It is about 5 meters high, and the water depth just below the threshold reaches two meters. Although less known than the popular attractions in the area, it is visited due to its location on the trail to Przehyba and the option of taking a tourist train from the center of Szczawnica.

Right next to the waterfall there is a playground for children, a covered shelter, and a place for grilling. However, descending to the base of the waterfall requires caution, as it is steep and slippery after rain. Next to the waterfall stands the Czarda restaurant.

How waterfalls are formed in the Beskydy Mountains

Zaskalnik was formed where the stream cuts through two rocks of different resistance. On top lies hard sandstone, creating the threshold from which the water falls. Below are softer rocks — siltstones and shales — which are easily washed out.

Over time, the water eroded the softer layers more quickly, which led to the formation of a natural step and a plunge pool beneath the waterfall. This is a classic example of a flysch waterfall, typical of the Beskid Mountains.

\n\n

Geologists have found microfossils here — foraminifera dating back about 40 million years. Thanks to this discovery, it is known that the rocks surrounding Zaskalnik were formed when this area was the bottom of the sea. Since 1982, Zaskalnik has been a protected natural monument. In summer, it offers cool refreshment, and in winter, when it freezes, it forms very picturesque ice cascades.

How to get to the waterfall

By car: from the center of Szczawnica along Sopotnicka Street, parking near the Czarda restaurant.

On foot: along the blue trail from the center about 30-40 minutes of peaceful walking.

By bike: along the trail along the creek. Easy, scenic route.

In summer: a tourist wagon train pulled by a miniature locomotive runs twice a day from Dietl Square in Szczawnica to the waterfall. This is a convenient option for families with children.

Family attractions at the waterfall

It is a good spot for a family walk, picnic, or a short geology lesson in the field. Without crowds, with closeness to nature and access to facilities. A playground and a covered shelter make the place ideal for families with small children.

The tourist train is an additional attraction that makes getting to the waterfall an adventure in itself.

Trails and routes in the area

Walking up the valley of the stream, you can reach the chapel in Sewerynówka in 20 minutes. The waterfall is also a good starting point for trails leading to Bereśnik, Przehyba, and Dzwonkówka.

A similar waterfall, called Wielki, is located in the village of Obidza near Łącko.

\n\n","14":"

Tu príroda učí lepšie než učebnice. Stačí sa pozrieť na vrstvy skál, aby sme pochopili, ako vznikajú rôzne geologické formy Beskýd.

Kde sa nachádza Zaskalník?

VVodopád Zaskalnik sa nachádza v Beskide Sądeckom, v severnej časti Szczawnice, v osade Sewerynówka, na potoku Sopotnickom, medzi vrchmi Bereśnik a Góra Wysoka. Má približne 5 metrov výšky a hĺbka vody hneď pod prahom dosahuje dva metre. Hoci je menej známy než populárne atrakcie v okolí, navštevuje sa pre svoju polohu pri chodníku na Prehybu a možnosť dopravy vláčikom z centra Szczawnice.

Hneď vedľa vodopádu sa nachádza detské ihrisko, krytý prístrešok a miesto na grilovanie. Zostup k úpätiu vodopádu si však vyžaduje opatrnosť – je strmý a po daždi klzký. Vedľa vodopádu stojí reštaurácia Czarda.

Ako vznikajú vodopády v Beskydách

Zaskalnik vznikol na mieste, kde potok pretína dve horniny s rozdielnou odolnosťou. Hore sa nachádza tvrdý pieskovec, ktorý vytvára prah, z ktorého padá voda. Nižšie ležia mäkké horniny – ílovce a bridlice, ktoré sa ľahko vyplavujú.

Voda časom rýchlejšie vymyla menej tvrdé vrstvy hornín, čo spôsobilo vznik prirodzeného zlomu a kotla pod vodopádom. Ide o klasický príklad flyšového vodopádu, typického pre Beskydy.

\n\n

Geológovia tu objavili mikroorganizmy spred približne 40 miliónov rokov – foraminifery. Vďaka tomuto objavu je známe, že horniny obklopujúce Zaskalnik vznikli v čase, keď tieto územia tvorili morské dno. Zaskalnik je od roku 1982 chránenou prírodnou pamiatkou neživej prírody. V lete poskytuje osvieženie a v zime, keď zamŕza, vytvára malebné ľadové kaskády.

Ako sa dostať k vodopádu

Autom: z centra Szczawnice po Sopotnickej ulici, parkovisko pri reštaurácii Czarda.

Pešo: po modrej značke z centra asi 30-40 minút pokojnej chôdze.

Na bicykli: po trase pozdĺž potoka. Nenáročná, malebná trasa.

V lete: turistický vláčik ťahaný miniatúrnou lokomotívou premáva dvakrát denne z Dietlovho námestia v Szczawnici k vodopádu. Je to vhodná možnosť pre rodiny s deťmi.

Atrakcie pre rodiny pri vodopáde

Je to dobré miesto na rodinnú prechádzku, piknik alebo krátku geologickú lekciu v teréne. Bez davov, s blízkosťou prírody a prístupom k infraštruktúre. Detské ihrisko a krytý prístrešok robia toto miesto ideálnym pre rodiny s malými deťmi.

Turistický vláčik je ďalšou atrakciou, ktorá spôsobuje, že cesta k vodopádu sa stáva dobrodružstvom sama o sebe.

Trasy a chodníky v oblasti

Keď sa vydáme hore dolinou potoka, za 20 minút možno dôjsť ku kaplnke na Sewerynówke. Vodopád je zároveň dobrým východiskovým bodom na chodníky vedúce na Bereśnik, Prehybu a Dzwonkówku.

Podobný vodopád, nazývaný Veľký, sa nachádza v obci Obidza pri Łącku.

\n\n"}