{"4":"

Położony malowniczo nad brzegiem Dunajca, u stóp Trzech Koron, Czerwony Klasztor jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków północnej Słowacji. Znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, tuż przy granicy z Polską, zaledwie kilka kilometrów od Szczawnicy.

\n\n

Lokalizacja i położenie Czerwonego Klasztoru

Kompleks klasztorny został założony na niewielkim wyniesieniu przy ujściu potoku Lipník do Dunajca. Takie położenie zapewniało zarówno dostęp do wody, jak i naturalne odizolowanie od osadnictwa. Lokalizacja przy szlaku biegnącym wzdłuż rzeki czyniła z klasztoru ważny punkt orientacyjny na pograniczu polsko-węgierskim, a jednocześnie miejsce odosobnienia sprzyjające kontemplacji.

\n\n

Architektura i budowa klasztoru

Klasztor składa się z kilku budynków reprezentujących różne epoki. Najstarszą część tworzy gotycki kościół św. Antoniego oraz zabudowania klasztorne z refektarzem i krużgankiem. W kolejnych stuleciach powstawały dodatkowe elementy – wieża zegarowa, zabudowania gospodarcze i domki mnichów. W XVIII wieku, za czasów kamedułów, obiekt częściowo przebudowano w stylu barokowym. Do dziś zachowały się średniowieczne freski w refektarzu, przedstawiające sceny Męki Pańskiej.

\n\n

Czasy kartuzów (XIV–XVI wiek)

Czerwony Klasztor został założony w 1319 roku przez magistra Kokoša Berzeviczy’ego, który przekazał zakonowi kartuzów wieś Lechnica i 62 łany ziemi. Pierwsze zabudowania były drewniane, a w połowie XIV wieku rozpoczęto budowę murowanego kościoła i celi mnichów. Klasztor wielokrotnie padał ofiarą najazdów – w 1431 roku został splądrowany przez husytów, a w końcu XV wieku przez zbójników Fedora Hlavatého. W XVI wieku osłabiony klasztor stopniowo podupadał, a w 1563 roku został odebrany kartuzom i przekazany kapitule spiskiej.

\n\n

Czasy kamedułów (XVIII wiek)

W 1699 roku majątek klasztorny zakupił biskup Ladislav Maťašovský, który w 1704 roku sprowadził tu kamedułów. To właśnie oni przeprowadzili gruntowną przebudowę, nadając obiektowi częściowo barokowy charakter. Kameduli zasłynęli jako zielarze i uczeni – szczególną sławę zdobył brat Cyprian, autor zielnika zawierającego setki opisów roślin Pienin. Według legendy skonstruował także maszynę latającą, za co do dziś bywa nazywany „latającym mnichem”.

\n\n

Upadek znaczenia i czasy nowożytne (XVIII–XX wiek)

W 1782 roku w ramach reform józefińskich klasztor został skasowany, a mnisi musieli go opuścić. W kolejnych dekadach obiekt przechodził w ręce prywatne i stopniowo niszczał. W XIX wieku służył jako magazyn i budynki gospodarcze. Dopiero w XX wieku zaczęto interesować się jego konserwacją i ochroną.

\n\n

Powstanie muzeum i rekonstrukcja w XX wieku

W 1946 roku klasztor został objęty ochroną jako zabytek narodowy, a w 1966 otwarto w nim muzeum, początkowo jako filię Muzeum Wschodniosłowackiego w Koszycach. Od 2010 roku działa jako samodzielne Muzeum Czerwonego Klasztoru, którego operatorem jest organizacja non profit CYPRIAN. Przeprowadzono szerokie prace konserwatorskie i udostępniono nowe ekspozycje. Obecnie klasztor jest największym i najważniejszym zabytkiem w zarządzie słowackiego urzędu ochrony zabytków.

\n\n

Zwiedzanie Czerwonego Klasztoru

Zwiedzanie obejmuje trasę przez gotycki kościół św. Antoniego, refektarz z późnogotyckimi freskami, krużganki, wieżę zegarową i celi mnichów. W muzeum prezentowane są dzieje klasztoru, codzienne życie kartuzów i kamedułów, a także zielnik brata Cypriana.

To wyjątkowe miejsce łączy piękno Pienin z duchową i historyczną tradycją, oferując niezapomniane spotkanie z dziejami pogranicza polsko-słowackiego.

","13":"

Picturesquely situated on the banks of the Dunajec, at the foot of the Three Crowns, the Red Monastery is one of the most recognizable monuments of northern Slovakia. It is located in the village of the same name, right on the border with Poland, just a few kilometers from Szczawnica.

\n\n

Location and setting of the Red Monastery

The monastery consists of several buildings representing different eras. The oldest part consists of the Gothic church of St. Anthony and the monastery buildings with a refectory and cloister. In subsequent centuries, additional elements were built - a clock tower, outbuildings and monks' cottages. In the 18th century, under the Camaldolese monks, the building was partially rebuilt in the Baroque style. Medieval frescoes in the refectory, depicting scenes of the Passion of Christ, have been preserved to this day.

\n\n

Architecture and construction of the Monastery

\n\n

Carthusian times (14th-16th century)

The Red Monastery was founded in 1319 by Master Kokoš Berzeviczy, who donated the village of Lechnica and 62 lán of land to the Carthusian Order. The first buildings were wooden, and in the mid-14th century construction began on a stone church and monks’ cells. The monastery was repeatedly raided – in 1431 it was plundered by the Hussites, and at the end of the 15th century by the bandits of Fedor Hlavatý. In the 16th century, the weakened monastery gradually declined, and in 1563 it was taken from the Carthusians and handed over to the Spiš Chapter.

\n\n

Camaldolese times (18th century)

In 1699, the monastery estate was purchased by Bishop Ladislav Maťašovský, who in 1704 brought the Camaldolese monks here. They carried out a thorough reconstruction, giving the complex a partly Baroque character. The Camaldolese became renowned as herbalists and scholars – Brother Cyprian gained particular fame as the author of a herbarium containing hundreds of descriptions of Pieniny plants. According to legend, he also constructed a flying machine, which is why he is still remembered today as the “flying monk.”

\n\n

Decline in importance and the modern era (18th-20th century)

In 1782, as part of the Josephine reforms, the monastery was dissolved and the monks were forced to leave. In the following decades, the complex passed into private hands and gradually fell into ruin. In the 19th century, it was used as a warehouse and farm buildings. Only in the 20th century did efforts begin to focus on its conservation and protection.

\n\n

Establishment of the museum and reconstruction in the 20th century

In 1946, the monastery was placed under protection as a national monument, and in 1966 a museum was opened within its walls, initially as a branch of the East Slovak Museum in Košice. Since 2010, it has operated as the independent Red Monastery Museum, managed by the non-profit organization CYPRIAN. Extensive conservation work has been carried out, and new exhibitions have been made accessible to the public. Today, the monastery is the largest and most important monument administered by the Slovak Monuments Board.

\n\n

Visiting the Red Monastery

The tour includes a route through the Gothic Church of St. Anthony, the refectory with its late Gothic frescoes, the cloisters, the clock tower, and the monks’ cells. The museum presents the history of the monastery, the daily life of the Carthusians and Camaldolese, as well as Brother Cyprian’s herbarium.

This remarkable site combines the natural beauty of the Pieniny Mountains with spiritual and historical tradition, offering an unforgettable encounter with the heritage of the Polish–Slovak borderland.

","14":"

Malebne položený na brehu Dunajca, pod vrcholom Troch korún, Červený kláštor patrí medzi najznámejšie pamiatky severného Slovenska. Nachádza sa v rovnomennom mestečku, priamo pri hranici s Poľskom, len niekoľko kilometrov od Szczawnice.

\n\n

Lokalita a poloha Červeného kláštora

Kláštorný komplex bol založený na menšom návrší pri ústí potoka Lipník do Dunajca. Takáto poloha zabezpečovala jednak prístup k vode, a zároveň prirodzené oddelenie od osídlenia. Umiestnenie pri ceste vedúcej popri rieke robilo z kláštora dôležitý orientačný bod na poľsko-uhorskom pohraničí a súčasne miesto samoty, ktoré podporovalo kontempláciu.

\n\n

Architektúra a výstavba kláštora

Kláštor sa skladá z niekoľkých budov reprezentujúcich rôzne epochy. Najstaršiu časť tvorí gotický kostol sv. Antona a kláštorné budovy s refektárom a krížovou chodbou. V nasledujúcich storočiach pribúdali ďalšie prvky – hodinová veža, hospodárske objekty a domčeky mníchov. V XVIII. storočí, za čias kamaldulov, bol objekt čiastočne prestavaný v barokovom štýle. Dodnes sa zachovali stredoveké fresky v refektári, zobrazujúce scény Umučenia Pána.

\n\n

Kartuziáni (14. - 16. storočie)

Červený kláštor bol založený v roku 1319 magistrom Kokošom Berzeviczym, ktorý daroval kartuziánskemu rádu obec Lechnica a 62 lánov pôdy. Prvé stavby boli drevené a v polovici XIV. storočia sa začalo s výstavbou murovaného kostola a cel mníchov. Kláštor sa viackrát stal obeťou nájazdov – v roku 1431 ho vyplienili husiti a koncom XV. storočia zbojníci Fedora Hlavatého. V XVI. storočí oslabený kláštor postupne upadal a v roku 1563 bol odobratý kartuziánom a odovzdaný spišskej kapitule.

\n\n

Kamaldulské obdobie (18. storočie)

V roku 1699 kúpil kláštorný majetok biskup Ladislav Maťašovský, ktorý v roku 1704 priviedol do kláštora kamaldulov. Práve oni uskutočnili zásadnú prestavbu, ktorá objektu dodala čiastočne barokový charakter. Kamalduli preslávili ako bylinkári a učení muži – osobitnú slávu si získal brat Cyprián, autor herbára obsahujúceho stovky opisov rastlín Pienin. Podľa legendy skonštruoval aj lietací stroj, a preto je dodnes nazývaný „lietajúcim mníchom”.

\n\n

Úpadok významu a moderná doba (18. - 20. storočie)

V roku 1782 bol v rámci jozefínskych reforiem kláštor zrušený a mnísi ho museli opustiť. V nasledujúcich desaťročiach prechádzal objekt do súkromných rúk a postupne chátral. V XIX. storočí slúžil ako sklad a hospodárske budovy. Až v XX. storočí sa začalo s jeho konzerváciou a ochranou.

\n\n

Založenie múzea a rekonštrukcia v 20. storočí

V roku 1946 bol kláštor vyhlásený za národnú kultúrnu pamiatku a v roku 1966 v ňom bolo otvorené múzeum, spočiatku ako pobočka Východoslovenského múzea v Košiciach. Od roku 2010 funguje ako samostatné Múzeum Červeného kláštora, ktorého prevádzkovateľom je nezisková organizácia CYPRIAN. Prebehli rozsiahle reštaurátorské práce a sprístupnili sa nové expozície. V súčasnosti je kláštor najväčšou a najvýznamnejšou pamiatkou v správe Pamiatkového úradu Slovenskej republiky.

\n\n

Prehliadka Červeného kláštora

Prehliadka zahŕňa trasu cez gotický kostol sv. Antona, refektár s neskorogotickými freskami, krížové chodby, hodinovú vežu a celly mníchov. V múzeu sú predstavené dejiny kláštora, každodenný život kartuziánov a kamaldulov, ako aj herbár brata Cypriána.

Toto jedinečné miesto spája krásu Pienin s duchovnou a historickou tradíciou a ponúka nezabudnuteľné stretnutie s dejinným dedičstvom poľsko-slovenského pohraničia.

key:titleBeSureNotMiss