{"4":"
\n

Ukryta we wschodnim stoku Tupého vrchu, Aksamitka jest jedną z najbardziej niezwykłych jaskiń Pienińskiego Pasa Skałkowego. To nie tylko najdłuższa jaskinia Pienin, ale także narodowy pomnik przyrody, w którym spotykają się procesy geologiczne, historia badań i ślady dawnych kultur.

\n\n\n

Powstanie i budowa jaskini

Aksamitka powstała w wapieniach pienińskich wzdłuż naturalnych pęknięć tektonicznych. Początkowo działała tu korozja chemiczna. Wody opadowe, nasycone dwutlenkiem węgla, powoli rozpuszczały skałę. Z czasem dołączyły obrywy i erozja mechaniczna, co nadało korytarzom nieregularny kształt. W efekcie powstała jaskinia szczelinowo-zawaliskowa z elementami krasowymi.

Dziś jej korytarze i sale osiągają łącznie 335 m długości i 18 m głębokości. Największa sala, Zrútený dóm, mierzy 20 na 40 m, a inne jak Dóm priekopníkov czy Blatistý dóm mają do 8 m wysokości. Na dnie leżą ogromne bloki skalne, oderwane ze stropu, z których największe osiągają kubaturę ponad 15 m³.

\n\n\n

Szata naciekowa i unikalne znaleziska

Aksamitka nosi cechy klasycznej jaskini krasowej. Jej wnętrze zdobią stalaktyty, stalagmity, kolumny naciekowe oraz charakterystyczne nacieki z mleka wapiennego. Badania izotopowe dowiodły, że formacja nacieków rozpoczęła się ponad 350 tys. lat temu, co czyni je jednymi z najstarszych znanych w regionie.

Osady wypełniające wnętrze kryją bogaty materiał paleontologiczny i archeologiczny. Odkryto tu kości plejstoceńskich zwierząt, zwłaszcza niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus), a także ślady obecności człowieka od paleolitu po czasy historyczne.

\n\n\n

Historia i legenda jaskini

Aksamitka była znana od wieków i wielokrotnie wspominana w literaturze. Według tradycji miała służyć za kryjówkę kapitanowi husyckiemu Peterowi Axamitowi, od którego imienia wzięła się jej nazwa. W czasach nowożytnych przyciągała uwagę badaczy, podróżników i turystów, stając się najlepiej przebadanym i opisanym obiektem krasowym Pienin. Jaskinia stanowi ważne zimowisko dla nietoperzy, głównie podkowca małego, który tworzy tu jedną z największych kolonii w regionie. Wejście do jaskini jest niedostępne dla turystów – otwór zabezpieczono metalowymi drzwiami z otworami umożliwiającymi swobodny przelot nietoperzy.

Poza Aksamitką w Haligowskich Skałach znajduje się jeszcze ponad 20 jaskiń, m.in. Lebka, Zbojnická jaskyňa czy Skrývačka, jednak żadna z nich nie dorównuje jej rozmiarami ani znaczeniem.

\n\n","13":"
\n

Hidden on the eastern slope of Tupý vrch, Aksamitka is one of the most remarkable caves of the Pieniny Klippen Belt. It is not only the longest cave in the Pieniny but also a national natural monument, where geological processes, the history of exploration, and traces of ancient cultures come together.

\n\n\n

Origin and formation of the cave

Aksamitka was formed in Pieniny limestones along natural tectonic fractures. At first, chemical corrosion was at work: rainwater, saturated with carbon dioxide, slowly dissolved the rock. Over time, rockfalls and mechanical erosion added their impact, giving the corridors their irregular shape. As a result, a fissure–collapse cave with karst features was created.

Today, its passages and chambers reach a total length of 335 meters and a depth of 18 meters. The largest chamber, Zrútený Dóm, measures 20 by 40 meters, while others such as Dóm Priekopníkov or Blatistý Dóm reach up to 8 meters in height. On the floor lie massive rock blocks that fell from the ceiling, the largest with a volume of over 15 cubic meters.

\n\n\n

Flowstone cover and unique finds

Aksamitka shows the features of a classic karst cave. Its interior is decorated with stalactites, stalagmites, dripstone columns, and characteristic deposits of moonmilk. Isotope studies have proven that the formation of speleothems began more than 350,000 years ago, making them some of the oldest known in the region.

The sediments filling the cave contain a rich paleontological and archaeological record. Discovered here were bones of Pleistocene animals, especially the cave bear (Ursus spelaeus), as well as traces of human presence ranging from the Paleolithic to historical times.

\n\n\n

History and legend of the cave

Aksamitka has been known for centuries and has been mentioned many times in literature. According to tradition, it once served as a hideout for the Hussite captain Peter Axamit, from whom it takes its name. In modern times, it attracted the interest of scholars, travelers, and tourists, becoming the best-studied and most thoroughly described karst feature of the Pieniny Mountains. The cave is also an important wintering site for bats, mainly the lesser horseshoe bat, which forms one of the largest colonies in the region. The entrance to the cave is closed to tourists — the opening is secured with metal doors fitted with holes that allow bats to fly freely.

Apart from Aksamitka, the Haligovské Rocks contain over 20 other caves, including Lebka, Zbojnická jaskyňa, and Skrývačka, though none of them compare with Aksamitka in size or significance.

\n\n","14":"
\n

Ukrytá vo východnom svahu Tupého vrchu, Aksamitka patrí medzi najzaujímavejšie jaskyne Pieninského bradlového pásma. Nie je len najdlhšou jaskyňou Pienin, ale aj národnou prírodnou pamiatkou, kde sa stretávajú geologické procesy, história výskumu a stopy dávnych kultúr.

\n\n\n

Vznik a stavba jaskyne

Aksamitka vznikla v pieninských vápencoch pozdĺž prirodzených tektonických puklín. Spočiatku tu prebiehala chemická korózia. Dažďová voda nasýtená oxidom uhličitým pomaly rozpúšťala horninu. Postupne sa pridali závaly a mechanická erózia, ktoré chodbám dodali nepravidelný tvar. Výsledkom je puklinovo-závalová jaskyňa s krasovými prvkami.

Dnes dosahujú jej chodby a siene celkovú dĺžku 335 metrov a hĺbku 18 metrov. Najväčšia sieň, Zrútený dóm, meria 20 × 40 metrov, ďalšie ako Dóm priekopníkov či Blatistý dóm majú výšku až 8 metrov. Na dne ležia obrovské skalné bloky odtrhnuté zo stropu, z ktorých najväčšie majú objem viac než 15 m³.

\n\n\n

Kvetnicová výzdoba a unikátne nálezy

Aksamitka nesie znaky klasickej krasovej jaskyne. Jej vnútro zdobia stalaktity, stalagmity, kvapľové stĺpy a charakteristické náteky z vápencového mlieka. Izotopové výskumy preukázali, že tvorba kvapľovej výzdoby sa začala pred viac než 350-tisíc rokmi, čo z nej robí jednu z najstarších známych v regióne.

Sedimenty vyplňujúce jaskyňu ukrývajú bohatý paleontologický a archeologický materiál. Objavili sa tu kosti pleistocénnych zvierat, najmä jaskynného medveďa (Ursus spelaeus), ako aj stopy prítomnosti človeka od paleolitu až po historické obdobie.

\n\n\n

História a legenda jaskyne

Aksamitka bola známa už po stáročia a viackrát spomínaná v literatúre. Podľa tradície mala slúžiť ako úkryt pre husitského kapitána Petra Axamita, podľa ktorého mena dostala jaskyňa svoj názov. V novoveku pútala pozornosť vedcov, cestovateľov a turistov a stala sa najlepšie preskúmaným a opísaným krasovým objektom v Pieninách.

Jaskyňa je významným zimoviskom netopierov, najmä podkovára malého, ktorý tu vytvára jednu z najväčších kolónií v regióne. Vchod do jaskyne nie je prístupný verejnosti – otvor je zabezpečený kovovými dverami s otvormi umožňujúcimi voľný prelet netopierov.

\n\n

Okrem Aksamitky sa v Haligovských skalách nachádza viac ako 20 ďalších jaskýň, napríklad Lebka, Zbojnická jaskyňa alebo Skrývačka, no žiadna z nich jej nedosahuje veľkosťou ani významom.

\n\n"}